Metadata bij meemoo
Een bestand dat niet of niet goed omschreven is, vind je moeilijk terug. De beschrijvende gegevens - oftewel metadata - die bij een bestand horen, zijn van groot belang wil je archiefmateriaal vindbaar en herbruikbaar maken. Voor onze dienstverlening naar partners en interne processen zijn metadata dus cruciaal. Bovendien willen we aan de hand van metadataverrijking en -uitwisselbaarheid de doorzoekbaarheid van het audiovisueel materiaal bewaard in het meemoo-archiefsysteem verbeteren.
De metadata die zich momenteel in ons archiefsysteem bevinden, zijn niet voldoende uniform. Met die uitdaging gaan we vandaag én in de toekomst aan de slag. Omdat metadata in zowat alle lagen van onze werking verweven zitten, is het belangrijk om dit complexe vraagstuk op een overkoepelende manier te benaderen. Binnen onze aanpak onderscheiden we vier lijnen - al is er ook een dosis overlap en zijn niet alle beslissingen in steen gebeiteld.
Een voorbeeld uit onze werking: bij een digitale-instroomtraject stromen niet alleen digitale bestanden ons archiefsysteem in, ook de beschrijvende gegevens die erbij horen, komen mee. Geen sinecure! Lees hier wat daar allemaal bij komt kijken.
1. Metadatabeheer
Onder het beheer van metadata verstaan we de processen en infrastructuurinvesteringen die wij zelf maken en die ons in staat stellen onze eigen noden en die van onze contentpartners beter in te vullen. Want de hoeveelheid data die instroomt in ons archiefsysteem neemt steeds meer toe: er sluiten meer contentpartners bij ons aan met nieuwe (types) collecties, en projecten rond o.a. artificiële intelligentie leveren nieuwe soorten metadata op. Dit alles heeft een weerslag op hoe onze metadatainfrastructuur er zou moeten uitzien en wat het zou moeten kunnen.
Daarom maakten we een plan op voor de komende jaren. In deze zogenaamde metadataroadmap trachten we de collectie aan huidige en toekomstige metadata om te bouwen tot een duurzaam en toegankelijk collectief geheugen. In 5 horizons verduurzamen, uniformiseren, en maken we metadata-opslag, de integratie van metadata met gebruikersapplicaties en de voorstelling van metadata robuuster.
Verdiep je in de acties die wij stellen:
De eerste mijlpaal binnen de metadataroadmap was het bouwen van een knowledge graph. Dit is een applicatie die kennis unificeert door zowel metadata, thesauri, gecontroleerde lijsten, als domeinmodellen samen en uniform toegankelijk te maken.
In samenspraak met onze contentpartners ontwikkelen we een metadatamodel. Zo willen we collecties over contentpartners heen uniform doorzoekbaar maken. In kader van de roadmap sleutelen we verder aan dit model.
2. Ondersteuning van onze contentpartners
Onze contentpartners en bij uitbreiding de hele cultureelerfgoedsector hebben heel wat vraagtekens over de zorg voor metadata. Wij ondersteunen hen hierin door middel van opleidingen (zoals de bootcamp open culturele data), door allerhande goede praktijken te promoten, en eigen en externe tools (zoals Invulboeken) aan te reiken. Om de collecties van alle contentpartners uniform doorzoekbaar te maken, ontwikkelen we in samenspraak met hen een metadatamodel. Op developer.meemoo.be vinden ze naast deze modellen ook SIP-specificaties.
In de toekomst ondersteunen we onze partners graag verder met rapporten over de volledigheid van hun data, en met thesauri - want als je data niet kan linken aan een thesaurus met één gedefinieerd dataveld, blijven metadata vervuild. Daarnaast plannen we ook dieper in te gaan op de rapportering rond metadatakwaliteit.
Enkele voorbeelden van hoe wij onze contentpartners en de sector ondersteunen:
In kader van de metadataroadmap zorgen we voor uniforme modellen voor onze contentpartners. We beheren en documenteren deze, zodat ze voor iedereen beschikbaar en bruikbaar zijn. Meer weten? We penden de route neer in detail.
Hoe maak je culturele data vindbaar, toegankelijk, uitwisselbaar en (her)bruikbaar? Dat bespreken we tijdens de bootcamp open culturele data. In 2023 kwamen we toe aan de zesde editie.
Hoe we ervoor zorgen dat alle metadata op een gecontroleerde manier ontstaan in het archief? Met onze SIP-specificaties! Onze wat-specificaties? Een SIP, of Submission Information Package, verpakt de mediabestanden en metadata van onze contentpartners op een gestandaardiseerde manier. Deze meemoo-SIP volgt internationale standaarden, en houdt rekening met de input van onze contentpartners. Met de specificaties rond dit aanleverpakket kunnen wij aangeven op welke manier alle informatie verpakt moet worden, zodat alle objecten consequent aangeleverd worden, en conform onze metadatamodellen zijn.
Met het Invulboek Objecten kunnen registratoren erfgoedobjecten eenvormig beschrijven. Dit maakt informatie over collecties vindbaar en bruikbaar. Via de beschrijvingsstandaarden in het Invulboek Publicaties documenteer je de belangrijkste eigenschappen van een publicatie.
In het project ‘Tools voor de omgang met auteursrechten en gebruiksbeperkingen’ reikten wij culturele organisaties handvaten aan om bewuster om te gaan met de rechtenstatus op hun content, zoals over het documenteren van metadata. In diverse rechtenworkshops koppelen we de theorie verder aan de praktijk.
3. Metadataverrijking
Hoe meer kwalitatieve metadata er zijn, hoe vlotter een bestand kan gevonden worden bij ontsluiting (bijvoorbeeld op hetarchief.be of de ontsluitingskanalen van onze partners). Daarom lopen er enkele trajecten waarin we de metadata bij bestanden in ons archiefsysteem aanvullen of verbeteren. Dit pakken we aan op twee manieren. Enerzijds gebruiken we de reeds bestaande metadata (van de contentpartner zelf, of uit digitaliseringsprojecten), anderzijds verkennen we semi-automatische metadatacreatie. Denk aan technieken uit de artificiële intelligentie (AI) zoals machine learning en computer vision.
We onderzoeken of we op die manier koppelingen kunnen maken met linked (open) data, en verdiepen ons in technieken als spraak-, entiteits- en gezichtsherkenning voor het verrijken van beschrijvende metadata. Daarnaast besteden we ook heel wat aandacht aan het creëren van juridische metadata, waardoor je weet wat je met je bestanden mag doen en onder welke voorwaarden.
Concrete projecten rond metadataverrijking:
In FAME onderzochten we hoe we personen op foto’s en in video’s kunnen identificeren via (semi-)geautomatiseerde gezichtsherkenning. We pasten gezichtsherkenning toe op de (foto)collecties van vier contentpartners. De resultaten?
In het GIVE-metadataproject verrijken we de collecties van onze contentpartners uit de overheids- en cultuursector via spraakherkenning, entiteitsherkenning en gezichtsherkenning. Met het project Shared AI doen we hetzelfde voor onze mediapartners.
Enkele meemoo-collega’s schreven een blog over hoe wij omspringen met de ethische & juridische kwesties die naar boven drijven bij artificiële intelligentie (en in het bijzonder gezichtsherkenning).
In een project met de voormalige VKC (nu ook deel van meemoo) legden we een verbinding tussen het VKC-ecosysteem en het meemoo-ecosysteem, zodat beelden én metadata geautomatiseerd uitgewisseld kunnen worden.
In DO IT! begeleiden we 10 organisaties met het identificeren van collectiestukken als publiek domein met behulp van de Publiekdomeintool.
Hoe we omspringen met metadataverrijking via AI?
Zie je geen filmpje? Controleer even je cookie-instellingen, dan kunnen we deze inhoud ook aan jou tonen.
Pas je cookie-instellingen hier aanZie je geen filmpje? Controleer even je cookie-instellingen, dan kunnen we deze inhoud ook aan jou tonen. Je cookie-instellingen aanpassen kan onderaan deze pagina. Klik op 'verander uw toestemming' en vink 'voorkeuren' aan.
4. Uitwisselbaarheid
Wil je informatie eenvormig bewaren en bruikbaar maken, dan moeten de bijbehorende data op een uniforme manier opgebouwd zijn. Door datasets te structureren en beschikbaar te stellen als linked (open) data en deze waar mogelijk te linken aan externe authorities, maken we metadata uitwisselbaar. Hiervoor stemmen we af op standaarden, zoals de Vlaamse OSLO-standaard en internationale standaarden.
Projecten waardoor we metadata uitwisselbaar maken:
We onderzoeken op welke manieren we data kunnen koppelen. In het project Flore de Gand, waarin wij één van de partners waren, werd er bijvoorbeeld geëxperimenteerd met geotagging.
Enkele jaren geleden wees onderzoek naar een gemeenschappelijke thesaurus tussen meemoo en het Nederlandse Beeld en Geluid uit dat het linken van bestaande thesauri ervoor zorgt dat je op een uniforme manier doorheen verschillende collecties zoekt.
We stemden het Invulboek Objecten af op OSLO, de Vlaamse uitwisselingsstandaard voor cultureel erfgoed. In Collectie van de Gentenaar hielden we de eerste proefprojecten met de standaard.
We publiceerden oorlogskranten als linked open data. Zo stellen we onderzoekers in staat om grootschalige en semi-automatische zoekopdrachten uit te voeren.
Tweejaarlijks organiseren we een IIIF-Friday, waarmee we de sector informeren en aanmoedigen om IIIF (een standaard voor de uitwisseling van beelden) in te zetten.
In samenwerking met i-Learn stelden we thesauri samen voor het onderwijs. Zo kan er zowel op Het Archief voor Onderwijs als op het platform van i-Learn met dezelfde zoektermen en filters gewerkt worden. Verdiep je o.a. in onderwijsstructuur en vakken.