DO IT! Begeleiding bij het identificeren van publiekdomeinmateriaal

Uitdaging

Het meest voor de hand liggende erfgoed om online toegankelijk te maken? Dat is erfgoed dat tot het publiek domein behoort. Er rust immers geen auteursrechtelijke bescherming (meer) op. Intellectuele eigendomsrechten vormen echter een complexe materie, en zelfs met de nodige kennis is het een tijdrovende klus om de rechtenstatus van elk collectiestuk te bepalen. Hierdoor is heel wat gedigitaliseerd cultureel erfgoed vandaag niet optimaal online ontsloten, zelfs als het niet auteursrechtelijke beschermd is. Een jammere zaak!

Daarnaast richten we ons ook op collectiestukken die de laatste jaren gefotografeerd werden voor onze kunst- en erfgoeddatabank artinflanders.be, afkomstig uit een zestigtal Vlaamse musea en erfgoedinstellingen. Voor een deel van deze werken vormt de rechtenstatus vandaag nog een vraagteken. Dat willen we in dit project rechttrekken.

Onze rol

Dit project leunt aan bij twee van onze kennisdomeinen: enerzijds metadata (we creëren metadata over de rechtenstatus van objecten), anderzijds rechten en privacy. Voor 9 organisaties gaan we met behulp van de Publiekdomeintool na of hun werken al dan niet tot het publiek domein behoren. Zijn ze nog auteursrechtelijk beschermd? Dan geven we mee wanneer de werken precies in het publiek domein zullen terechtkomen -  op voorwaarde dat de sterfdatum van de vervaardiger of de vervaardigingsdatum gekend is.

Dit doen we voor en met:

• Archief Gent: 7.500 objecten en 70 vervaardigers

• Jakob Smitsmuseum: 600 objecten en 60 vervaardigers

• M Leuven: 6.000 objecten

• Museum Dhondt-Dhaenens: 700 objecten en 277 vervaardigers

• Museum van Deinze en de Leiestreek - mudel: 1.025 objecten

• Musea Brugge: 1.380 objecten, plus 7.000 objecten en 900 vervaardigers

• Mu.ZEE: 4.000 objecten

• S.M.A.K.: 1.712 objecten en 663 vervaardigers

• STAM: 2.500 objecten en 150 vervaardigers

• Het beeldmateriaal van een zestigtal Vlaamse musea en erfgoedinstellingen op artinflanders.be: 31.000 objecten (waarvan er vermoedelijk 10.000 overlappen met VKC en bovenstaande collecties) en 2.637 vervaardigers 

• De toenmalige Vlaamse Kunstcollectie (nu ook deel van meemoo): crosscheck van een 40.000-tal vervaardigers met de bovenstaande collecties en het beeldmateriaal op artinflanders.be

Aanpak

Omdat het erfgoed verspreid zit over grote tot zeer kleine organisaties, hanteren we een gedifferentieerde aanpak. Er zijn 3 scenario’s:

1. Meemoo neemt het voortouw in het gebruik van de Publiekdomeintool met de collectiedata van de partner. In dit geval staat de partner ons toe om de data toe te voegen aan zijn beheersysteem. Ook de rechtencheck op artinflanders.be gebeurt op deze manier.
   

2. Meemoo neemt het voortouw in het gebruik van de Publiekdomeintool met de collectiedata van de partner. De partner valideert de output van de Publiekdomeintool, beslist welke data worden toegevoegd aan zijn beheersysteem en schrijft die ook zelf weg.
   

3. De partner neemt het voortouw, maar kan steeds rekenen op onze steun. Hij gebruikt zelf de Publiekdomeintool en schrijft de data ook zelf weg naar zijn beheersysteem.

Er bestaat overigens heel wat overlap tussen de vervaardigers van werken in de collecties van de deelnemende partners, en van beeldmateriaal op artinflanders.be. De toenmalige VKC stelde - als knooppunt van museumcollecties - collectiedata beschikbaar van hun partnermusea. Zo hebben we ook expliciet toegang tot data van musea die zelf niet deelnemen aan dit project, en kunnen we extra gegevens vergaren over vervaardigers die overlappen.

Bijkomende voordelen van dit project

• Omdat de Publiekdomeintool gebruik maakt van open data uit Wikidata, wordt het mogelijk om de collectiedata van de deelnemende collectiebeherende partners nog meer te verrijken. Als hun collectiebeheersysteem dit toelaat, kan de deelnemende partner via de Publiekdomeintool op een laagdrempelige manier de Wikidata-identifier en identifiers naar andere databanken (zoals VIAF, RKD en ULAN) opnemen. 

• Omgekeerd zal de Publiekdomeintool ook zelf de data over vervaardigers in Wikidata aanvullen met gegevens van de projectpartners. Zo worden deze gegevens voor iedereen beschikbaar als linked open data. Omdat er meer en rijkere data over vervaardigers beschikbaar komen op Wikidata, zal ook de werking van de Publiekdomeintool verbeteren. Een win-win.

Resultaten

Verbeteringen aan de Publiekdomeintool

Door het intensief gebruik van de Publiekdomeintool kwamen er tijdens dit project enkele aandachtspunten naar boven. Daarom verbeterden we de tool op volgende vlakken:

• het beheer van de taxonomie in de backend;

• de berekening van de rechtenstatus en de publiekdomeindatum;

• de werking van de bot die collectiedata wegschrijft naar Wikidata.

In de toekomst zal de werking van de tool er nog meer op vooruitgaan, doordat er meer en rijkere data over vervaardigers beschikbaar worden op Wikidata. De collectiedata worden immers nog weggeschreven naar Wikidata met behulp van de bot van de Publiekdomeintool.

Daarnaast bekijken we ook of het haalbaar is om in de toekomst nog verbeteringen kunnen aan te brengen, vooral met het oog op:

• de gebruiksvriendelijkheid van de Publiekdomeintool;

• het vergemakkelijken van de opname van resultaten in de bronsystemen;

• het verbeteren van gesuggereerde matches uit Wikidata;

• het verbeteren van de weggeschreven data in Wikidata.