Beslissingsbomen voor een bewuste omgang met auteursrecht

Rechten kunnen een barrière vormen voor het ontsluiten van waardevol erfgoed. Met de documentatie van rechtenmetadata kunnen instellingen bij de publicatie van reproducties op het web het risico vermijden dat ze wetgeving overtreden en juridisch vervolgd worden. Om hen bij te staan, ontwikkelden we tools en goede praktijken die we in een aantal pilootprojecten toetsten aan de praktijk. Vandaag op de agenda? De beslissingsbomen voor M Leuven en erfgoedcellen Kusterfgoed en COMEET, en de Nederlandse vertaling van de Europeana Rights Labelling Flowchart.

Beslissings-wat?

Een beslissingsboom stelt medewerkers van een collectiebeherende instelling in staat om een zo precies mogelijke uitspraak te doen over de rechtenstatus van een erfgoedobject, en dat op een snelle manier. Op het einde van de rit kan je via de metadata beslissen welke erfgoedobjecten je online publiceert met een minimum aan risico’s op vervolging. De beslissingsbomen nemen een breed scala aan rechten in rekening en je hoeft bovendien geen rechtenexpert te zijn om ermee aan de slag te gaan. Handig!

Twee pilootprojecten onder de loep

Bij het opmaken van een beslissingsboom is het belangrijk om rekening te houden met de juridische aspecten die voor een specifieke collectie van belang zijn. In de pilootprojecten met erfgoedcellen Kusterfgoed en COMEET stond bijvoorbeeld de registratie van een collectie foto’s en postkaarten door vrijwilligers centraal. Informatie over rechthebbenden was in deze collectie vaak volledig afwezig, terwijl hun ouderdom deed vermoeden dat de beelden nog auteursrechtelijk beschermd zijn.

Het resultaat? Een hands-on beslissingsboom die door vrijwilligers zonder al te veel voorkennis gebruikt kan worden tijdens het registratieproces. Dankzij het getrapt beslissingsproces kan het materiaal zo snel mogelijk toegankelijk gemaakt worden op de beeldbank, en dat zonder al te veel risico. Bijzonder aan dit pilootproject:

• We gebruikten de collectie van de erfgoedcellen ook als casus voor materiaal dat mogelijk via de zogenaamde out-of-commerce-uitzondering op het auteursrecht toegankelijk gemaakt zou kunnen worden. Dit zijn werken die nog steeds auteursrechtelijk beschermd worden, maar nooit of niet langer in de handel verkrijgbaar zijn (geweest).

• Omdat informatie over rechthebbenden in deze casus vaak ontbreekt, is de rechtenstatus soms een groot vraagteken. Dit vangen we op door rechtenverklaringen die de bezoeker van het platform mede verantwoordelijk maakt.

Voor M Leuven maakten we dan weer werk van drie beslissingsbomen: eentje voor het bepalen van de rechtenstatus van collectiestukken, eentje voor de reproducties ervan en een laatste voor foto’s van events en de werking van het museum. Deze beslissingsbomen zijn een hulpinstrument voor interne medewerkers van M Leuven om bij de registratie in hun DAM-systeem op een consistente manier de rechtenstatus te bepalen en elk beeld van een naamsvermelding te voorzien.