Optische digitalisering van beschadigde platen
Wat als digitaliseren meer kwaad dan goed doet aan de originele drager? Een vijftigtal lakplaatkanten uit het VRT-archief bleken te beschadigd om met de naald te digitaliseren. Toch willen we dit unieke erfgoed een tweede leven geven. In het SIRDUKE-project bundelen we onze krachten met VRT, INA en Gecko om de inhoud van deze platen te redden dankzij een innovatieve digitaliseringsmethode.
Uitdaging
Dit project is een uitloper van het digitaliseringsproject rond lak- en schellakplaten. Van 2017 tot 2020 digitaliseerden we ruim 47.000 plaatkanten, het leeuwendeel afkomstig uit het VRT-archief. Enkele tientallen platen konden echter niet gedigitaliseerd worden omdat ze te beschadigd waren. Een afschilferende laklaag gooide roet in het eten. Digitalisering via de gangbare naaldgebaseerde methode zou de aftakeling alleen maar in de hand werken.
De oplossing bevindt zich in een onverwachte hoek: die van de fotografie. Wist je dat het geluidssignaal van platen digitaal gereconstrueerd kan worden aan de hand van zeer gedetailleerde foto's? Tot nu toe werd deze optische methode enkel op kleine schaal uitgetest in de VS, Frankrijk en Zwitserland. Dankzij het SIRDUKE-project verlaat deze grensverleggende techniek de labocontext en wordt ze voor het eerst op grotere schaal toegepast in de Benelux.
SIRDUKE staat voor Saphir Innovatively Rescues VRT Disks Using Knowledge and Equipment, met een knipoog naar Stevie Wonder's bekende nummer Sir Duke.
Onze rol
Samen met VRT, INA (het Franse Nationaal Audiovisueel Archief) en het Franse digitaliseringsbedrijf Gecko pakken we 52 lakplaatkanten aan uit de collectie van de Vlaamse openbare omroep. VRT staat in voor de selectie en aanlevering van de platen. INA zorgt voor de aanlevering van de technologie. De eigenlijke digitalisering wordt uitgevoerd door Gecko. Meemoo neemt in dit project de rol op van initiator en coördinator langs Belgische zijde.
Aanpak
Methode
Hoe gaat deze verbluffende techniek nu in z'n werk? Saphir, een machine ontwikkeld door INA, capteert de groef van de plaat tot in het kleinste detail. De macrofoto's worden nadien minutieus aan elkaar gezet. Vervolgens wordt de diepte en vorm van de groef geanalyseerd met behulp van speciaal ontwikkelde software. Het is deze informatie die omgezet wordt in een geluidsgolf, klaar om af te spelen op je computer.
© Gecko
© Gecko
Fasering
Dit project ging van start eind 2020 en wordt momenteel afgerond. De verschillende fases:
November 2020 - mei 2021: projectvoorbereiding
12 mei 2021: transport van de platen naar Gecko in Montreuil, Frankrijk
Mei - september 2021: digitalisering (test- en productiefase)
Oktober 2021: thuiskomst van de platen in het VRT-archief en oplevering van de eindrapporten van het project en de geluidsbestanden
27 oktober 2021: voorstelling van het SIRDUKE-project ter ere van UNESCO Werelddag voor Audiovisueel Erfgoed
Resultaten
Inmiddels is de digitalisering van alle plaatkanten achter de rug. En met succes: de resultaten zijn indrukwekkend. Net als bij digitalisering met naald is een zekere ruis op de achtergrond onvermijdelijk, maar bij de grote meerderheid is dit niet storend.
De gerestaureerde fragmenten zijn afkomstig uit de periode 1942-1949 en bevatten onder meer reportages over steden en internationale conferenties, strijkkwartetten en diverse radiomededelingen.
Partners
