ATHENA, Access to Cultural Heritage Networks Across Europe
Van 2008 en tot 2011 vertegenwoordigde het toenmalige PACKED vzw, vandaag deel van meemoo, Vlaanderen in ATHENA. Om de veelzijdigheid van het Europees cultureel erfgoed in de verf te zetten wou dit project nieuwe content aan Europeana, de Europese portaalsite voor cultureel erfgoed leveren. Dit deden we door materiaal van ondervertegenwoordigde cultureelerfgoedorganisaties uit heel Europa te koppelen aan Europeana.
Uitdaging
Tot voor kort was er binnen Europa een nood aan standaarden rond de digitalisering van cultureel erfgoed en een centrale plaats om die gedigitaliseerde items te bewaren. Daarom liepen er de afgelopen jaren een aantal Europese projecten die hier aandacht rond wilden genereren en die musea konden ondersteunen bij de digitalisering van objecten uit hun collecties.
ATHENA logo
ATHENA, dat staat voor Access to Cultural Heritage Networks Across Europe, is ontstaan uit twee van die Europese projecten: MINERVA en MICHAEL. Beiden hielden zich bezig met het verrijken van het Europees cultureel erfgoed via digitalisering en het uitbouwen van een Europees netwerk van experts die werken met digitaal cultureel erfgoed. Toen in 2008 Europeana gelanceerd werd gaf dit ons een centraal Europees platform waar gedigitaliseerd cultureel erfgoed kan ontsloten worden. Dit platform is constant op zoek naar nieuw materiaal om aan haar collecties toe te voegen.
Dit is waar ATHENA bij wou helpen. Het project had als doel om content uit digitale collecties van Europese musea en andere cultureelerfgoedorganisaties te verzamelen en aan te leveren aan Europeana om zo de collectie verder uit te breiden. Daarbij wilden we ook, op basis van gemeenschappelijk overeengekomen standaarden, specifieke tools voor het aanleveren van die content aanreiken aan de cultureelerfgoedsector.
Onze rol
ATHENA werd gesubsidieerd door de Europese Commissie. Het project werd geleid door het Italiaans ministerie voor Cultuur en werkte samen met meer dan honderd musea en andere culturele instellingen uit twintig EU-lidstaten en Israël, Rusland en Azerbeidzjan.
Wij waren betrokken bij het project als vertegenwoordiger van de Vlaamse instellingen die deelnamen aan het project. Hierbij coördineerden we de aanlevering van content uit de Vlaamse en federale instellingen.
In samenwerking met de Universiteit van Patras (Griekenland) leidden we ook een werkpakket rond intellectuele eigendomsrechten (IPR).
Aanpak
ATHENA liep van november 2008 tot april 2011 en bestond uit in zeven werkpakketten. De belangrijkste aandachtspunten hierbij waren:
de identificatie van digitale content in de collecties van Europese musea;
het aanmoedigen van de deelname aan het project door musea en andere instellingen uit de cultureelerfgoedsector;
het ondersteunen van interne digitaliseringsactiviteiten bij de musea en cultureelerfgoedinstellingen;
het ontwikkelen van een gebruiksvriendelijke technische infrastructuur die het toevoegen van content in Europeana vergemakkelijkt;
het ontwikkelen van tools en richtlijnen rond meertaligheid, metadata, datastructuren en IPR;
het toevoegen van de digitale content in Europeana.
De ondersteuning van musea en andere cultureelerfgoedinstellingen gebeurde door een netwerk van nationale vertegenwoordigers.
Eén van de werkpakketten was specifiek gericht op het oplossen van mogelijke IPR-problemen. Samen met de Universiteit van Patras, leidden wij dit werkpakket. Tijdens het werkpakket onderzochten we of er auteursrechtelijke beperkingen zijn die moeilijkheden kunnen veroorzaken bij het delen van de digitale content uit Europese museumcollecties op Europeana. Om snel toepasbare oplossingen te kunnen vinden voor collecties waar dit het geval was, deden we onderzoek naar standaarden rond licentiërings- en open accesmodellen. Om geen dubbel werk te doen, zijn we gaan kijken naar input en resultaten uit eerdere, relevante projecten rond IPR. De resultaten van die projecten werden dan aangepast aan de noden van de Europese musea. Zo konden we state-of-the-art technologieën voorstellen om te gebruiken voor IPR-bescherming en beheer bij de betrokken musea en cultureelerfgoedorganisaties.
In totaal konden we dankzij het ATHENA-project ongeveer 4 miljoen items beschikbaar maken op Europeana.
Partners
Italiaanse ministerie voor Cultuur (coördinator)
Universiteit van Patras (Griekenland)
20 EU-lidstaten samen met Israël, Rusland en Azerbeidzjan
109 musea en andere cultureelerfgoedinstellingen
Belgische partners:
Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis/Jubelparkmuseum (KMKG)
Modemuseum Provincie Antwerpen (nu MoMu)
Stadsarchief Antwerpen (nu FelixArchief)
Stedelijk Museum voor de Actuele Kunst (S.M.A.K.)