Verslag: digitale verhalen bouwen in IIIF
- Verslag
Digitale storytelling biedt kansen om diverse doelgroepen te bereiken met een meer gepersonaliseerde en interactieve aanpak. Dankzij IIIF kan je bovendien over de grenzen van instellingen heen eenvoudiger verhalen bouwen rond collecties. Op 23 januari doken we samen met een 50-tal deelnemers uit de erfgoedsector in de mogelijkheden van IIIF-tools voor digitale storytelling. Tijd voor het verslag!
In het kader van het project IIIF fase 3 werkten we onder begeleiding van Statik drie digitale verhalen uit in IIIF, samen met musea en erfgoedinstellingen:
een verhaal over de jonge James Ensor (i.s.m. Mu.ZEE).
een verhaal over de Schotse soldaat John Low in de Groote Oorlog (i.s.m. Passchendaele Museum 1917 en In Flanders Fields Museum).
een verhaal over twee muisjes die hun weg zoeken door het Sint-Janshospitaal aan de hand van een schilderij van Jan Beerblock (i.s.m. Musea Brugge).
Tijdens de studienamiddag ‘Digitale storytelling met IIIF-tools’ gingen we dieper in op zowel het verhalen vertellen zelf als op de implementatie ervan in verschillende digitale tools.
1. Zo vertel je een verhaal
De elementen van een goed verhaal
Jill Bosmans en Daphne De Wit (Statik) gingen stap voor stap door hun handleiding om zelf aan de slag te gaan met verhalen. Ze namen de deelnemers mee in het proces van idee tot storyboard.
Waarom blijft een verhaal plakken? Elk verhaal heeft een herkenbare structuur met dezelfde elementen:
© Statik
1. Wie luistert of kijkt naar je verhaal? Elk verhaal heeft een primaire doelgroep waarvoor het verhaal in de eerste plaats bedoeld is, maar kan ook secundaire doelgroepen hebben. Kleine kinderen bezoeken een museum bijvoorbeeld niet op hun eentje, maar worden vergezeld door een begeleider. Kies je doelgroep liefst zo duidelijk afgelijnd mogelijk. Ga vervolgens na wat deze doelgroep belangrijk, interessant, grappig, ontroerend, ... vindt.
2. Een goed verhaal draagt een conflict in zich, bijvoorbeeld op het vlak van psychologie, familie, geografie, liefde, geld, cultuur of ziekte. Omschrijf mogelijke conflicten binnen een verhaal. Tip: voor de gelaagdheid van het verhaal kunnen verschillende conflicten interessant zijn.
3. In een volgende stap bepaal je wie allemaal een rol speelt in je verhaal. En wie vertelt je verhaal? Een of meerdere personages, een alwetende verteller, een onbetrouwbare verteller, een gebouw of object? Als erfgoedinstelling wil je graag betrouwbare informatie delen, maar door de keuze van je verteller kan je hier mee spelen. Je kan bijvoorbeeld een muisje woorden in de mond leggen. In de opbouw van je verhaal kan het zijn dat je gaandeweg voelt dat je je verteller moet aanpassen.
4. Waarover gaat je verhaal echt? Kies een invalshoek en/of terugkerende thema's.
5. Welk gevoelens wil je oproepen en hoe ga je je verhaal vertellen om die gevoelens op te roepen? Bekijk een feelings wheel om de gevoelens te benoemen.
6. Wat gebeurt er in je verhaal? Welk verhaalarchetype wil je gebruiken: het monster overwinnen, arm naar rijk, een zoektocht, reis en terugkeer, komedie, tragedie, wedergeboorte? Meerdere archetypes kunnen door elkaar lopen. Kies er één uit. Door de complexiteit van het verhaal zal je er automatisch nog andere dingen inbrengen. Schrijf de verschillende stappen van het verhaal uit in begin, midden en einde.
7. Waar speelt je verhaal zich af? Welke invloed heeft de locatie op je verhaal en je personages?
8. Welke volgorde hebben de gebeurtenissen? Zijn er ingrepen die je verhaal boeiender kunnen maken? Denk bijvoorbeeld aan een flashback of flashforward.
Van idee over storyboard naar script
Eens je alle verhaalelementen in beeld hebt, kan je een storyboard maken. Daarin geef je een eenvoudige samenvatting van elke scène in je verhaal. Een storyboard geeft ook duidelijk de plot, de opbouw en de chronologie weer. Tot slot beschrijft het storyboard de andere verhaalelementen: personages, verteller, gevoel, ...
Is je storyboard klaar, dan kan je dit omzetten naar een script. Hierin schrijf je per verhaallijn uit wat er gebeurt en wat er gezegd wordt. Een verhaal vertellen blijft een creatief proces: naarmate je verhaal ontwikkelt kan je je keuzes steeds bijsturen.
Beeld van een storyboard in Miro © meemoo
Stappenplan en nuttige tips
Wil je zelf aan de slag? In het kader van het IIIF-project fase 3 werkte Statik de handleiding 'Digitale verhalen met (IIIF-)storytellingtools’ uit. Hierin vind je niet enkel een stappenplan om de verschillende verhaalelementen te bepalen, maar ook tal van voorbeelden en nuttige tips voor de selectie van content.
Verkenning van IIIF-storytellingtools
Hoe ga je vervolgens van een verhaal naar een uitgewerkt geheel in een tool voor IIIF-storytelling? In het tweede deel van de namiddag gaf Rein Debrulle (meemoo) toelichting bij de mogelijkheden van IIIF-storytellingtools. Dankzij IIIF kan je digitale beelden en audiovisueel materiaal over instellingsgrenzen heen uitwisselen en hergebruiken. Met het IIIF-manifest als centrale bouwsteen kan je aan de slag gaan om digitale verhalen te bouwen.
De voordelen van IIIF voor digitale storytelling:
Presentatie Rein Debrulle.
Welke tools zijn er?
Enkele IIIF-storytellingtools zijn gratis beschikbaar. Daardoor kan je vrij snel aan de slag met beschikbare IIIF-manifesten, zonder dat je daarbij een beroep moet doen op technische ondersteuning of een externe partner. Elk van deze tools heeft wel een specifieke focus. Daarom is het nuttig om het veld eerst te verkennen en voor jezelf na te gaan in welke vorm je je verhaal wil gieten. Je verhaallijn kan immers ook beperkt worden door de beschikbare tools.
- Met Storiiies kan je bezoekers door één specifiek beeld leiden waarop je tekstuele annotaties kan toevoegen. Het verhaal kan je delen via een link.
- In Exhibit kan je meerdere beelden toevoegen in drie verschillende formats: scroll, slides en quiz. Tekstuele annotaties vormen ook hier de basis, maar je kan de opmaak aanpassen en links toevoegen. Naast beelden kan je ook audiovisueel materiaal, PDF's en 3D-modellen toevoegen. Exhibit is bovendien gemakkelijk te integreren op je eigen website.
- In StrollView kan je meerdere beelden gebruiken in combinatie met audio. In de tool kan je de beelden bewerken, inloggen en opslaan gebeurt via GitHub. Het verhaal deel je vervolgens via een URL of als webcomponent.
- In Annonatate kan je rijke annotaties aanbrengen. Het platform biedt verschillende presentatievormen. Eenvoudige integratie in je eigen website is mogelijk.
- Panel Truck is een tool voor eenvoudige verhalen. Naast IIIF kan je ook kaarten of statische beelden toevoegen. De tool vraagt wel wat technische kennis, en wordt niet meer verder ontwikkeld.
- Met Juncture maak je visuele essays. De tool biedt meer configuratiemogelijkheden, maar vereist wel een technische basis of leerperiode. Een combinatie met andere tools als Exhibit of Storiiies is mogelijk in Juncture. Deze tool wordt vooral in wetenschappelijke contexten gebruikt.
- Omeka S is een webpublicatieplatform voor digitale collecties met uitgebreide configuratiemogelijkheden. Het opzetten en uitbouwen ervan vergt technische bagage, of wat leertijd in de online documentatie.
Tip! Benieuwd hoe wij met de tools aan de slag gingen? Bekijk de demo's uit het IIIF-project fase 3 via het IIIF-metadatahandboek.
Detail uit: IIIF-storytelling met Jan Baptiste Beerblock, Zicht in de oude ziekenzalen, 1778, Collectie Musea Brugge, publiek domein, beeld artinflanders.be, foto Cedric Verhelst.
De mogelijkheden en beperkingen van IIIF-storytellingtools
De bestaande tools zijn relatief laagdrempelig in de basisopstelling. Het vergt dus weinig moeite om een simpel verhaal vorm te geven. Wil je specifieke kenmerken aanpassen en/of het verhaal in een bestaande website inpassen, dan wordt het technischer. Vaak is het enkel mogelijk om een default-weergave te integreren. Voor meer opties of specifieke gevallen (zoals weergave via smartphone) zijn aanpassingen nodig. Bovendien zijn sommige tools moeilijk te integreren in een bestaande website.
Helaas bieden de gratis tools weinig visuele manoeuvreerruimte. Ondanks alle inspanningen voelen de digitale verhalen toch niet altijd intuïtief of goed gelay-out aan.
Niet alle beelden die je in een verhaal wil gebruiken, zijn bovendien beschikbaar via de IIIF-standaarden. Omdat veel IIIF-storytellingtools enkel werken met IIIF-manifesten, moet je er dus ook rekening mee houden dat er veel werk kan kruipen in het creëren van die IIIF-manifesten.
In een betalende tool als Micrio kan je rijke online verhalen toevoegen met annotaties en audio. De tool geeft vlotte overgangen, oogt professioneel en combineert tal van mogelijkheden die in andere tools aanwezig zijn. Humap - een andere betalende tool - richt zich op geospatiale verhalen met interactieve kaarten, media en verzamelingen in een no-code-interface.
Duik je graag wat dieper?
In deze presentatie ontdek je de specifieke functionaliteiten van de verschillende tools. Voor verdere vragen over de tools kan je terecht bij Rein Debrulle, medewerker expertise bij meemoo.