Gebruikersverhaal: van hetarchief.be tot in masterproef

Eerder dit jaar spoorden we Vlaamse onderzoekers en docenten in het hoger onderwijs aan om hetarchief.be te verkennen én te delen met hun studenten. Zo kwam de digitale databank op de radar bij Gitte Derluyn en ging de bal aan het rollen. Via hetarchief.be kon ze thematisch zoeken doorheen de archieven van meer dan honderd organisaties. Dit maakte het vinden van bronnen en archieven een pak eenvoudiger. Een extra bonus? Via hetarchief.be kan dit allemaal digitaal: geen overbodige luxe tijdens deze coronatijden.

Ik wilde niet al te ver teruggaan in de geschiedenis, maar me vooral focussen op ruwweg de laatste honderd jaar,” vertelt Gitte. Met een beginpunt vlak voor de Eerste Wereldoorlog komen heel diverse archieven en bronnen in aanmerking. “Mijn eerste dankbare bron was het archief van de UGent zelf, waar veel verzameld is over onder andere de studentenbezetting in 1949.

Omdat Gitte vooral de evoluties in het gebruik van en het denken over het Gravensteen wil uitspitten, zocht ze naar een brede waaier aan bronnen. Audiovisueel materiaal bleek een belangrijke piste. “Het was mijn promotor Berber Bevernage die me op het spoor bracht van hetarchief.be,” vertelt Gitte. “Daar kon ik meteen de digitale archieven van heel wat organisaties doorzoeken. Van Liberas en Amsab tot de archieven van de VRT.”

Via hetarchief.be kan Gitte niet alleen de beschrijvingen van beeldmateriaal doorzoeken, ze kan er ook fragmenten aanvragen. “Bij VRT merkten ze al snel op dat ik via hetarchief.be heel wat fragmenten over hetzelfde onderwerp aan het opvragen was, dus nodigden ze me uit voor een videocall,” verklaart Gitte. “Van toen af aan hielpen ze me verder op weg en droegen ze ook zelf bruikbaar bronnenmateriaal aan.”

Audiovisueel materiaal is voor Gitte een interessante aanvulling op de klassieke geschreven bronnen. “Het grootste voordeel van hetarchief.be is dat het zo veel verschillende archieven samenbrengt en digitaal doorzoekbaar maakt.” Zo hoeft Gitte niet alle archieven af te lopen om te zien of ze bruikbaar bronnenmateriaal hebben. “Ik kan mijn archiefbezoek beter voorbereiden én veel opzoekingswerk kan ik gewoon van thuis uit doen. Het maakt mijn werk dus een stuk eenvoudiger. Ik heb hetarchief.be dan ook al doorgespeeld aan verschillende van mijn studiegenoten.”

Gitte zit nog volop in de onderzoeksfase, dus voor conclusies is het nog veel te vroeg. Toch duiken er al wat interessante tendensen en inzichten op die ze onder andere kon vergaren dankzij de audiovisuele bronnen. “Het zoeken naar een compromis tussen hedendaagse en oude elementen is bijvoorbeeld niet nieuw,” vertelt Gitte. “Aan het begin van de jaren ’90 werd er bijvoorbeeld gediscussieerd over de toevoeging van een moderne trap, in 2004 waren er al discussies over een nieuw onthaalpaviljoen.”

Wat verder nog opvalt is dat de publieke opinie over het restaureren en verbouwen verschuift. Aan het begin van de 20ste eeuw gaf een groot deel van de bevolking aanvankelijk weinig om de restauratie. Dat zie je wel veranderen. Vandaag gaat de belangstelling vaak naar het protest, maar veel van de eerdere ingrepen werden eigenlijk goed ontvangen. “Restauraties werden doorheen de jaren weinig in vraag gesteld. Men vond ze nodig om verval tegen te gaan en om het gebouw te bewaren.” Dankzij het audiovisueel materiaal dat ze via hetarchief.be ontdekte, kan ze de toon van het debat nog beter volgen.