Kunstenaarsfilm en -video in de jaren 1970 in België
Om de omgang met film en video in de Belgische kunstcontext van de jaren 1970 te onderzoeken, startte ARGOS dit project op met een groep partners. Daarbovenop wilden ze ook een selectie kunstenaarsfilms en -video's veiligstellen voor publieke toegang, door ze te digitaliseren. De digitalisering werd gekoppeld aan kunsthistorisch en materiaaltechnisch onderzoek.
Uitdaging
Door een selectie kunstenaarsfilms en -video’s en de documentatie ervan veilig te stellen, wilde ARGOS zorgen dat dit werk niet van de radar verdween, en dit nog onbeschreven stuk van onze kunstgeschiedenis invullen.
Daniël Dewaele, (Geduld) Wachten, Attendre, Wait, Warten (1977), © Daniël Dewaele. Still van videowerk uit de collectie van ARGOS.
Aanpak
Fase 1
De collectie en het archief van ARGOS bestaat uit meer dan 5.000 kunstenaarsfilms en -video’s. ARGOS wilde hiervan vertrekken om in kaart te brengen hoe Belgische kunstenaars in de jaren 1970 film en video gebruikten. Ze werkten daarvoor samen met M HKA, waar zich het archief bevindt van het Internationaal Cultureel Centrum (ICC), dat al in de jaren 1970-80 een videostudio bezat, kunstenaars de kans bood om met het medium video te experimenteren en ook zelf zijn manifestaties documenteerde. Door archiefonderzoek, literatuurstudie en interviews met kunstenaars en sleutelfiguren uit deze periode, stelden ze een exhaustieve inventaris op van kunstenaarsfilms en -video's uit de jaren 1970.
Uit deze lijst maakten ze op basis van kunsthistorische waarde en relevantie voor het onderzoek een selectie van werken die ze graag zouden laten digitaliseren. Kunsthistorisch onderzoek werd in het project gecombineerd met materiaal-technisch onderzoek. Zo werd via gesprekken met kunstenaars gedocumenteerd hoe de kunstwerken in het verleden werden geïnstalleerd en hoe ze vertaald konden worden naar hedendaagse afspeelapparatuur en presentatiecontexten. Ook de rol van bepaalde instellingen zoals het Internationaal Cultureel Centrum (ICC) in Antwerpen of Galerie Yellow Now in Luik, en van collectieven en actiegerichte platformen werd onderzocht.
Fase 2
De tweede fase (tot eind september 2020) omvatte de digitalisering van de geselecteerde kunstwerken, de restauratie van een aantal sleutelwerken en het klaren van de rechten op de kunstwerken.
Fase 3
In de derde fase, vanaf oktober 2020, werd het onderzochte materiaal samen met de onderzoeksresultaten gedeeld met professionals en andere doelgroepen, door middel van een publicatie, een symposium, een tentoonstelling en verschillende vertoningen.
Rol meemoo
In fase 1 werd onderzocht of meemoo (toen VIAA) de digitalisering van de geselecteerde werken kon inpassen binnen zijn lopende of geplande digitaliseringsgolven. Dit was helaas niet het geval. Wél kwamen meemoo en ARGOS overeen om de werken uit de jaren 1970 die in een latere fase (na 2020) naar boven komen of buiten de scope van het project vallen (bv. performances) alsnog op te nemen in toekomstige digitaliseringsgolven van meemoo. Dat kan zodra de werken een onderdeel worden van de collectie van ARGOS of M HKA.
Meemoo gaf ARGOS en M HKA ook toegang tot elkaars gedigitaliseerde audiovisuele collecties. Bij het inventariseren werd ook gebruik gemaakt van ons platform Catalogus Pro. Ten slotte werd met advies van meemoo (toen PACKED) een offerteaanvraag opgesteld voor de digitalisering van de technische fiches van kunstenaars en fotomateriaal. Met de ondersteuning van meemoo voerde ARGOS ook kwaliteitscontrole uit op de digitaliseringsresultaten.
In fase 2 verleende meemoo aan de projectpartners verder toegang tot elkaars materiaal.
In fase 3 engageerde meemoo zich om:
verder tijdelijke toegang te verlenen aan de partners tot elkaars materiaal via het archiefsysteem en Catalogus Pro;
partner te zijn in de ontsluiting van de onderzoeksresultaten en de werken zelf (vraaggedreven);
vanuit zijn expertisewerking advies te verlenen en ondersteuning te bieden bij het aanmaken, bewaren, ontsluiten en uitwisselen van digitale erfgoedbronnen (vraaggedreven);
samen met ARGOS technische gevalstudies uit te werken voor ontsluiting via de kennisplatformen (CEST en TRACKS) die als voorbeeld kunnen fungeren voor de kunst- en erfgoedsector;
samen met ARGOS een aantal publieke evenementen (zoals workshops of een symposium) te organiseren waarbij o.a. aandacht zal besteed worden aan het materiaaltechnisch onderzoek, de technische aspecten van digitalisering en restauratie en de omgang met digitaal erfgoed in het algemeen;
samen met ARGOS bedreigd erfgoedmateriaal in kaart te brengen en andere spelers en collectiebeherende instellingen rond deze problematiek te sensibiliseren en informeren. Hierbij werd ook gedacht aan mondeling en niet-tastbaar erfgoed of soorten kunstenerfgoed waarvoor op beleidsmatig vlak nog geen structurele oplossing was uitgewerkt (bv. dia’s). Dit zal gebeuren via de projectcommunicatie en -evenementen.
Partners
Naast ARGOS en M HKA waren volgende partners betrokken bij één of meerdere fases van het project: meemoo, CINEMATEK, RITCS, VUB, KMSKB.