Cinema Rural: een Belgisch en Europees repertorium van bewegend beeld van landbouw en landelijk leven
Bij cinemacultuur denk je misschien eerder aan een bruisend stadsleven, maar ook op het platteland speelde film de voorbije eeuw een belangrijke rol. Vooral voorlichtingsfilms en documentaires richtten zich op de boerenbevolking in Vlaanderen.
Om dat agrarische filmerfgoed in kaart te brengen, veilig te stellen en vindbaar en raadpleegbaar te maken voor onderzoekers en publiek, zette meemoo mee zijn schouders onder Cinema Rural, een project van het Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG), dat kadert in het internationaal initiatief van de European Rural History Film Association.
Uitdaging
CAG wilde zoveel mogelijk filmerfgoed met als thema landbouw en landelijk leven in ons land opsporen en vindbaar maken. Dit eerst via de kennisbank van cagnet.be, en vervolgens via de database van de European Rural History Film Association, ERHF-Online-Portal, ook voor een internationaal publiek. Deze internationale database biedt een overzicht van Europees agrarisch erfgoed en verwijst de raadpleger door naar de instellingen of databanken waar meer informatie te vinden is of het materiaal geraadpleegd kan worden. Andere onderdelen van het project waren de digitalisering van een selectie films en de sensibilisering van de partners rond bewaring en digitalisering.
Opnames van ‘de Boerensymfonie’ © Henri Storck
De meeste agrarische films in België worden bewaard bij CINEMATEK, KADOC, en een aantal andere meemoo-contentpartners (o.a. AMSAB-ISG, Huis van Alijn, MOT, Openluchtmuseum Bokrijk). Deze zijn (minstens minimaal) beschreven en een deel ervan is ook gedigitaliseerd. CAG wilde deze collecties samenbrengen in een overzichtsdatabank, en aanvullen met collecties die elders bewaard werden. Ook werd de kwaliteit van de beschrijvingen waar mogelijk verbeterd, voordat ze doorstroomden naar de EHRF-databank.
Aanpak
Fase 1
De bestaande databank van CAG was een centraal element in het project. Om te kunnen inventariseren en registreren, moest deze op een duurzame manier uitgebreid worden met een onderdeel voor het beschrijven van filmmateriaal. Daarbij werd ervoor gezorgd dat data van verschillende betrokken Belgische collectiebeheerders geïmporteerd konden worden én dat vanuit de databank data gedeeld konden worden.
Naast het ontwerp van het datamodel zelf, ontwikkelden we daarvoor ook de nodige hulpmiddelen voor de instroom en uitwisseling van data, nl. een import- en exportscript.
Fase 2
Nadien gebeurde de effectieve implementatie van het ontwikkelde datamodel in de Collective Access-databank van CAG. Ook werd er een URI-schema ontworpen; dit bepaalt de samenstelling van het webadres dat als unieke identifier wordt toegekend aan zowel de films als filmkopieën in de verschillende collecties. Aan zo’n unieke identifier konden dan de metadata over die films en filmkopieën gekoppeld worden. LIBIS, de dienstenleverancier die voor CAG technische ondersteuning biedt bij het databankbeheer, importeerde de verzamelde data en zette een OAI-endpoint op. Dit is een toegangspunt waar de betrokken erfgoedorganisaties en andere datagebruikers vrije metadata kunnen komen ophalen op een geautomatiseerde manier.
Fase 3
In de laatste fase van het project (vanaf oktober 2020) werd in pilootprojecten vanuit de CAG-databank een koppeling gelegd naar de beheersystemen van erfgoedinstellingen waar de films en/of metadata bewaard worden, bv. CINEMATEK en meemoo. Metadata werden onder een CC0-rechtenverklaring gepubliceerd. Ook werd er een REST-endpoint opgezet zodat erfgoedorganisaties niet alleen data kunnen ophalen, maar ook wegschrijven naar de CAG-databank. Indien gewenst zal het wegschrijven zelfs geautomatiseerd mogelijk zijn via synchronisatie waardoor elke toevoeging van nieuwe metadata bij een individuele erfgoedorganisatie automatisch doorstroomt naar de centrale database. De CAG-databank werd op haar beurt dan weer gekoppeld aan de ERHF-databank.
Op het einde van het project werden de projectresultaten ook gedeeld via events en publicaties.
Rol meemoo
Samen met CAG ontwikkelden we een datamodel dat paste in de Collective Access-databank van CAG en de import- en exportscripts. De standaardexport van de data gebeurt in het EBUCore-formaat. Hiermee kunnen data gedeeld worden met de collectiebeheerders die agrarische films bewaren, om hun eigen collectieinventarissen te verrijken. We begeleidden de implementatie van de ontwikkelde elementen in CollectiveAccess, en ontwierpen het hogergenoemd URI-schema voor de CAG-databank. Meemoo werkte voor dit alles samen met:
Sven Lefèvre, onderzoeker verbonden aan het CAG die het hele land afreist om boerenfilms te inventariseren;
Diantha Osseweijer, medewerker van het CAG die de Collective Access configureerde;
Valérie Adriaens en Anita Ruijmen van LIBIS die ons geholpen hebben met import- en exportscripts en het OAI-endpoint.
In de laatste projectfase hadden we de pilootprojecten rond koppelingen tussen databases en de uitwisseling van data mee opgevolgd. Daarnaast hadden we de technische documentatie op CEST gepubliceerd en bijgedragen aan het bekendmaken van de resultaten via events.
Resultaten
Op dit moment zijn er in de CAG-filmdatabank 551 films beschreven en doorzoekbaar op datering, plaats van vervaardiging, regisseur, producent, onderwerp, genre, sponsor, opdrachtgever en taal.
Daarnaast werden een aantal deliverables afgewerkt en bij meemoo voorbereid voor publicatie op CEST:
het configuratiebestand voor Collective Access dat andere organisaties toelaat dezelfde databank op te zetten en te koppelen aan de CAG-databank;
de import- en exportscripts die organisaties toelaten metadata toe te voegen en op te halen;
het voorbeeldbestand in het EBUCore standaardformaat dat geautomatiseerde uitwisseling van metadata toelaat.
Partners
Nationale partners: Boerenbond, CINEMATEK, Departement Landbouw en Visserij, ILVO, KADOC-KU Leuven, meemoo, VRT en LIBIS.
Internationale partners: Archives of Rural History, Fryske Akademy, Fries Film Archief, Gesellschaft für Agrargeschichte, Institute of Rural History, Museum of English Rural Life en Université Lumière Lyon-I.
De meeste van de internationale partners maken deel uit van European Rural History Film Association.