Digitalisering maakt unieke geluidsopnames uit de jaren 30 opnieuw beschikbaar
7 jul 2015Een unieke collectie geluidsopnames van de Universiteit Gent wordt binnenkort gedigitaliseerd en komt zo ter beschikking van het wetenschappelijk onderzoek en het onderwijs. De opnames zijn gemaakt in midden-Afrika in de jaren dertig. Ze staan op zogenaamde wasrollen, het oudste medium voor het opnemen en afspelen van geluid. Het Vlaams Instituut voor Archivering (VIAA) organiseert momenteel een digitaliseringsproject waarbij deze collectie van zo’n honderd wasrollen, samen met enkele tientallen andere, gedigitaliseerd wordt.
Jarenlang heeft de Gentse Prof. dr. Gilles-Maurice de Schryver ervoor gezorgd dat de zeer waardevolle collectie wasrollen diverse verhuisbewegingen overleefde. Het gaat om unieke veldopnames van professor Amaat Burssens uit de jaren 1930 in Afrika, met naast interviews, ook toespraken, kettingsprookjes en mythes, spelen, zang en muziek.
Op basis van de opnames is pionierswerk verricht over de grammatica van de Bantoetalen, in het bijzonder het Cilubà. Het leidde tot standaardwerken die wereldwijd nog steeds een referentie zijn voor Bantoetaalkundigen in opleiding.
De collectie stond opgeslagen binnen de afdeling Afrikaanse talen en culturen, in de kelders van het Plateau-gebouw van de Universiteit Gent. VIAA zorgt er nu voor dat de unieke opnames gedigitaliseerd en effectief ontsloten geraken.
Het Vlaams Instituut voor Archivering (VIAA) heeft de opdracht om het audiovisuele erfgoed van de Vlaamse archieven, musea en omroepen te digitaliseren, duurzaam te bewaren en te ontsluiten naar specifieke doelgroepen zoals het onderwijs. VIAA lanceerde recent een oproep tot de digitalisering van de resterende wasrollen bij zijn partnerorganisaties. Bij het inventariseringswerk door het team van de Gentse Boekentoren trokken de wasrollen opnieuw de aandacht.
Wasrollen zijn holle cilinders, gemaakt uit was en later ook uit plastic, met een gravering aan de buitenkant waarop de audio geschreven staat. Een plaat in rolvorm zeg maar, die vooral populair was in het begin van de twintigste eeuw en in West-Europa nog maar zelden voorkomt. De rollen bevinden zich in opmerkelijk goede staat. Ze werden ondertussen geïnventariseerd en verpakt. Helemaal klaar om door VIAA gedigitaliseerd en daarna voor onderzoek en onderwijs ontsloten te worden.
In de Boekentoren wordt al sinds jaar en dag de nalatenschap van Amaat Burssens bewaard, met daarin onder andere ook documentatie over de opnames. Dit maakt dat de audio-opnames na digitalisering ook uitvoerig gedocumenteerd kunnen worden wat hun toegankelijkheid sterk zal bevorderen.