Wikimania 2019
- Verslag
Van 14 tot 18 augustus 2019 kon je in Stockholm de jaarlijkse conferentie van de Wikimedia-beweging bijwonen. Op de agenda? Een update over hun nieuwe projecten rond digitale collectieontsluiting en een kijkje achter de schermen van één van hun hackathons. Onze meemoo-collega Sam Donvil was erbij en bracht verslag uit.
De Wikimedia Foundation organiseert jaarlijks Wikimania, een congres rond vrije kennis dat ook een inkijk geeft in lopende projecten van de wereldwijde Wikimedia-beweging. Met zijn sterke engagement voor het ontsluiten van kennis rond erfgoed en cultuur en het enorme publiek dat zijn platformen bereikt, is de Wikimedia-beweging een natuurlijke bondgenoot voor erfgoedinstellingen die hun collecties breed zichtbaar willen maken. Daarom zet meemoo in op projecten met Wikipedia, Wikimedia Commons en Wikidata.
Finding GLAMs
Wikimania 2019 groepsfoto, Patricia Costillo
De editie van 2019 werd niet toevallig in Stockholm georganiseerd. Nu de beweging decentraliseert, wil Wikimedia Zweden zich profileren als dé voortrekker in erfgoed- en cultuurprojecten of GLAM (Galleries, Libraries, Archives and Museums). Daarom presenteerden ze hun nieuwe ‘vlaggenschipproject’ Finding GLAMS. Wikimedia Zweden stelde vast dat er nog geen wereldwijde databank bestaat die al het erfgoed op onze planeet verzamelt. Het ontsluiten hiervan zou niet alleen de maatschappij in het algemeen ten goede komen, maar ook nuttig zijn in het geval van een ramp.
Om dit te bewerkstelligen, wil Wikimedia Zweden samen met UNESCO al het erfgoed van de wereld in kaart brengen. Een eerste stap is alle erfgoedinstellingen en -sites ter wereld op Wikidata in kaart brengen. In een tweede fase wil het project Finding GLAMs GLAM-instellingen ondersteunen om hun collecties online toegankelijk te maken (door afbeeldingen op te laden naar Wikimedia Commons of datasets in Wikidata op te nemen) en best practices te delen. Ze wil ook verschillende pilootprojecten opzetten rond het modelleren van uiteenlopende soorten collecties gaande van cultureel erfgoed als volkskleding en numismatiek, tot natuurlijk erfgoed. Ten slotte wil de organisatie de integratie van dit materiaal in Wikipedia-artikelen aanmoedigen.
Interessante presentaties
De keynote van Michael Edson (Museum van de Verenigde Naties) liet ons stilstaan bij de relevantie van duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) voor de Wikimedia-beweging en maakte ook de link met vrije toegang tot informatie.
De keynote van Wikipedia-oprichter Jimmy Wales was iets meer hands-on en in zijn presentatie maakte hij de status quo op van de beweging. Hij merkte op dat 18.000 van de 80.000 bewerkers die Wikimedia-platformen elke maand zien éénmalige bewerkers zijn. Hij stelde de vraag hoe deze bewerkers beter in de gemeenschap verwelkomd zouden kunnen worden. Zo zouden ze zich met de Wikimedia-beweging beginnen te identificeren, blijven bijdragen en de duurzaamheid van de Wikimedia-projecten verzekeren. Wij stelden ons hierbij op dezelfde manier de vraag hoe we erfgoedwerkers kunnen stimuleren om ‘Wikimediaan’ de worden.
Het Metropolitan Museum of Art is een voorbeeldinstelling wat betreft verrijking en hergebruik van data en stelt als eerste erfgoedinstelling zowel een Wikimedian-in-Residence als een Wikimedia Strategist te werk. Richard Knipel en Andrew Lih vertelden in hun presentatie New Frontiers in Wikidata Engagement hoe ze visual recognition en machine learning gebruiken om iconografische beschrijvingen te genereren van hun reproducties.
In 2019 testten ze hoe ze deze resultaten met behulp van spelelementen (of gamification) door vrijwilligers konden laten valideren. Hun Wikidata Distributed Game leidde zo tot meer dan 3.000 gevalideerde iconografische beschrijvingen. Ze experimenteren ook met het terugvloeien van deze data naar hun eigen systemen oftewel ‘data roundtripping’. Het is de bedoeling om volgende zaken terug te laten vloeien naar de systemen van het MET:
Metadata: links met andere werken, artiesten, geolocatiegegevens of titels
Aangepaste metadata: verschillende schrijfwijzen of verbeterde fouten
Vertalingen van metadata in andere talen
Categorisering
Classificering
Digitale aanpassingen van beelden: bewerkingen of crops
Wikidata wordt als ‘databank-van-alles’ stilaan een ‘copyright hub’ waar auteursrechtelijke informatie van werken samenkomt met data over auteursrechtwetgevingen in verschillende jurisdicties. De Europese auteursrechthervorming was dan ook een belangrijk thema. Bij het implementeren van gestructureerde metadata op Wikimedia Commons wordt er gedacht aan het modelleren van templates die metadata uit Wikidata trekken met gedetailleerde en actuele informatie over de auteursrechtelijke status van een beeld.
Ook voor collectiebeherende instellingen biedt dit in de toekomst mogelijkheden. Zo kunnen ze gedetailleerde auteursrechtelijke informatie over hun eigen collectie uit Wikidata overnemen in hun eigen collectiebeheersysteem.
Wat doen wij?
Zelf pitchten we ons idee om tijdens de editie van Publiekdomeindag in 2020 rond het oeuvre van James Ensor te werken. Zijn werk is namelijk in collecties over de hele wereld verspreid en in de meeste jurisdicties vervalt 70 jaar na de dood van de kunstenaar de auteursrechtelijke bescherming op het werk.
Verschillende zeer actieve Wikimedianen toonden zich bereid om eerst de catalogus van het werk van Ensor te ontsluiten en vervolgens het wereldwijde Wikimedia-netwerk aan te spreken om musea en archieven in hun land aan te spreken om ook de reproducties te doneren. Zo kunnen we niet alleen werk van James Ensor dat in België bewaard wordt toegankelijk maken, maar linken we het aan collecties over de hele wereld.
Herbekijk hier het programma van Wikimania 2019 in detail.