Publiekdomeindag 2018
- Verslag
In 2018 participeerde meemoo (als PACKED) voor de eerste keer aan het initiatief Publiekdomeindag door instellingen aan te zetten om de cultureel-erfgoedcollecties waarop eind 2017 de auteursrechtelijke bescherming verviel, op de Wikimedia-platformen te ontsluiten.
We wisselden in Muntpunt onze ervaringen uit met medewerkers van Constant vzw, de Belgische Koninklijke Bibliotheek, de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek, het Rijksmuseum en met onderzoekster Andrea Wallace (University of Exeter). In Cinema Nova sloten we af met een vertoning van de film ‘Die Puppe’ van Ernst Lubitsch, wiens werk sinds 2018 in het publiek domein valt.
Elk jaar verlopen op 1 januari de auteursrechten op duizenden werken. Deze worden dan onderdeel van het publiek domein. In België duurt de auteursrechtelijke bescherming tot zeventig jaar na de dood van de auteur. In 2018 kwamen de werken van auteurs die in 1947 overleden zijn in het publiek domein terecht zoals Victor Horta, Felix Timmermans, Gustave Van de Woestyne en Ernst Lubitsch.
Panelgesprek Publiekdomeindag in Muntpunt, foto: PWFU6978, Peter Westenberg, Copyleft Constant: Free Art License 1.3
Auteursrecht is een belangrijk instrument waarmee creatie en verspreiding van artistiek werk beschermd kan worden. Toch zorgt het steeds uitdijende auteursrecht voor erfgoedbeherende instellingen voor problemen bij het ontsluiten van hun collecties. Daarom is het belangrijk om zowel bij instellingen als bij de burger een grotere bewustzijnsvorming rond het publieke domein te bewerkstelligen en samen het belang van vrije toegang tot deze werken te beklemtonen. In de context van een digitale cultuur die collectieve praktijken genereert en hergebruik stimuleert, wordt het belang van het publieke domein elk jaar alleen maar groter. Meemoo begeleidt instellingen om een engagement naar een opendatabeleid stapsgewijs in de praktijk om te zetten.
Op het programma
Op 26 mei 2018 kaderde meemoo-medewerker Sam Donvil in Muntpunt digitale collectieontsluiting op externe platformen binnen grotere maatschappelijke tendensen. Hij illustreerde ook hoe meemoo daar op wil inspelen door in te zetten op Wikimedia-platformen.
Saskia Scheltjens (Rijkmuseum) vertelde hoe haar instelling na het ontsluiten van haar collectie nu ook de data uit zijn onderzoeksbibliotheek beschikbaar wil maken. Op die manier maken ze innovatief onderzoek mogelijk.
Sophie Vandepontseele (Belgische Koninklijke Bibliotheek) lichtte toe hoe haar instelling haar hedendaagse collecties wil ontsluiten en vertelde over het webarchiveringsproject PROMISE.
Olaf Janssen (Nederlandse Koninklijke Bibliotheek) illustreerde hoe zijn instelling collecties ontsluit die nog onder auteursrechtelijke bescherming vallen en maakte een argument voor complementaire ontsluiting van erfgoedcollecties op Wikimedia-platformen.
Tenslotte presenteerde Andrea Wallace (Universiteit van Exeter) haar onderzoek naar het gebruik en hergebruik van digitale surrogaten en naar gangbare praktijken van collectiebeherende instellingen in verband met het verkopen van licenties voor reproducties van werken waarop de auteursrechtelijke bescherming is verstreken.