Gevaarlijk erfgoed! Naar een asbestveilige cultureelerfgoedsector in Vlaanderen en Brussel
Asbest is een veel voorkomend materiaal in woningen, maar wist je dat het ook terug te vinden is in cultureelerfgoedcollecties? Samen met ETWIE en de andere projectpartners willen we de sector bewust maken van de gevaren van asbest in hun collecties en hoe je er op een veilige manier mee omgaat. Dit doen we door een beeld te vormen van het historisch asbestgebruik in België en een asbestkennisbank te ontwikkelen.
Uitdaging
We weten tegenwoordig allemaal dat asbest een gevaarlijke, kankerverwekkende stof is, maar dit was niet altijd het geval. Sinds de 19e eeuw werd het mineraal in België voor verschillende toepassingen gebruikt, voornamelijk in de industrie en bouwsector. Hierdoor vinden we nu ook asbesttoepassingen in de cultureelerfgoedcollecties. Denk maar aan textiel, asbestpapier of strijkijzers. Maar hoe kunnen we verantwoord omgaan met die collecties?
Werkers snijden asbest dakplaten, september 1918.
Hier tracht een sectoroverschrijdend projectteam - met ETWIE, OVAM, FARO, meemoo, verschillende musea, studiebureaus en de Universiteit Antwerpen - de komende twee jaar een antwoord op te vinden. We doen dit in het kader van het Actieplan Asbestafbouw van OVAM dat Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig wil maken. Ons doel is om de cultureelerfgoedsector niet enkel bewust te maken van de problematiek, maar hen ook tools aan te bieden om met de problematiek om te gaan.
Onze rol
Tijdens het project delen wij onze expertise bij de ontwikkeling van een asbestbeeldbank. Hierbij geven we inzichten in de functionele en technische vereisten die opgenomen worden in het bestek en zijn we nauw betrokken bij de proof of concept en het doortesten van de beeldbank. Na afloop zullen we op ons kennisplatform CEST ook het resultaat van het project delen.
Aanpak
Het project verloopt in twee fases.
In fase 1 werd onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van asbesttoepassingen in cultureelerfgoedcollecties. Tijdens het onderzoek werd snel duidelijk dat er nood is aan een inventarisatietool. Daarom werd besloten een asbestbeeldbank te ontwikkelen met databeschrijvingen over de verschillende toepassingen.
In deze fase werd het concept van die beeldbank gedefinieerd, een proof of concept uitgeschreven en een technisch-functionele analyse gedaan. Op basis daarvan werd versie 1.0 van de asbestbeeldbank ontwikkeld die sinds begin april 2021 beschikbaar is op ziterasbestin.be.
In fase 2 zal de proof of concept getest worden en worden er bijkomende functionaliteiten ontwikkeld voor versie 2.0 van de asbestbeeldbank. In deze fase wordt ook gefocust op de communicatie over de beeldbank.
Daarnaast wil dit project de cultureelerfgoedsector informeren over de aanwezigheid en de gevaren van asbest in cultureelerfgoedcollecties. Daarom wordt er gewerkt aan duidelijke richtlijnen, specifiek voor erfgoedwerkers, over hoe ze op een veilige manier kunnen omgaan met gevaarlijk erfgoed.
Partners
Het project wordt getrokken door ETWIE in samenwerking met een sectoroverschrijdend projectteam.