Archipel: een netwerkgerichte benadering van duurzame digitale archivering

Archipel bouwt voort op de onderzoeksresultaten van BOM. Bewaring en Ontsluiting van Multimediale data in Vlaanderen. BOM was een samenwerkingsverband van de media- en cultuursector rond de digitalisering en ontsluiting van audiovisuele bronnen.

Uitdaging

Waarom Archipel, hoor ik je denken? Deze naam werd niet zomaar gekozen en geeft het doel van het onderzoeksproject passend weer. Een archipel is een eilandengroep die bestaat uit een ketting van eilanden, verspreid in zee. Een dergelijke ‘archipel’, zij het een virtuele, kan je ook in Vlaanderen terugvinden: kleinere en grote archieven en depots zijn wijdverspreid in onze contreien.

Het Archipel-project streefde ernaar deze archieven en depots met elkaar te verbinden door een digitale archiefinfrastructuur op te zetten. Universiteiten, erfgoedinstellingen, kunstenorganisaties en bedrijven bogen zich over de vraag of een netwerkgerichte aanpak kan bijdragen aan een digitale archiefinfrastructuur in Vlaanderen.

Aanpak

De uitvoering van het project werd georganiseerd in een reeks werkpakketten:

• Werkpakket 1: Digitalisering en archivering


• Werkpakket 2: Duurzame ontsluiting


• Werkpakket 3: Juridische uitdagingen van hergebruik in digitale archieven

• Werkpakket 4: Gemeenschappelijk demonstratieplatform


• Werkpakket 5: Disseminatie


• Werkpakket 6: Projectmanagement

Het Archipel-project nam hierbij de technische en organisatorische uitdagingen van digitale langetermijnarchivering onder de loep. Innovatieve technologische oplossingen werden onderzocht en getest met als einddoel van het project: een model opstellen voor een open data-archief voor de langetermijnbewaring en -ontsluiting van digitale data. Op basis van dit model werd vervolgens een operationeel (test)platform opgezet.

Tijdens het project werden verschillende publicaties, rapporten en deliverables afgeleverd. Je vindt een overzicht van deze documenten in de FARO-bibliotheek.

Onze rol

Ten tijde van Archipel bestond meemoo nog lang niet, laat staan VIAA. Het project lag wel aan de grondslag van VIAA. Samen met voorloper BOM-Vlaanderen (Bewaring en Ontsluiting van Multimediale Data in Vlaanderen) zette Archipel namelijk de digitalisering en digitale archivering van cultureel erfgoed op de kaart. Eind 2012 leidde dat tot de oprichting van de organisatie VIAA, die in 2020 samen met LUKAS en PACKED tot meemoo vervelde. De drie partijen die vandaag deel uitmaken van meemoo behoren tot de pioniers van de digitalisering van audiovisueel erfgoed in Vlaanderen.

PACKED werkte mee aan Archipel en voerde in opdracht van FARO zijn taken uit samen met eDAVID. We waren actief in Werkpakket 1. De twee organisaties ontwikkelden een workflow voor de digitalisering en archivering van bewegend beeld en geluid, zijnde:

• film: diverse formaten op diverse formaten filmpellicule;

• video: diverse formaten op diverse formaten magnetische videoband en laserdisc;

• audio: diverse formaten op magnetische klankband, vinyl...

Daarnaast maakten we met eDAVID een uitbreiding naar de encodering van enkele gangbare digitale dragers of formaten. Voorbeelden zijn Betacam SP, MiniDV, DAT of minidisc. Als realisatie van de workflow leverden we drie verschillende producten af:

1. een manuscript voor een handboek:

   • Dit manuscript dient als basis voor een praktijkgericht handboek en een afgeleide online versie en richt zich op beheerders van collectiebeherende instellingen.

   • Er werd een glossarium toegevoegd met de meest gebruikte termen en een literatuurlijst.

2. een cursuspakket over de integrale aanpak van digitalisering en archivering:

   • Het cursuspakket is modulair opgebouwd.

   • De cursus werd binnen Werkpakket 1 georganiseerd en aangeboden door PACKED en eDAVID.

3. een opensource planningssoftwaretool voor het beheer van de digitaliserings- en archiveringsworkflow:

   • De tool bevat onder meer een sjabloon voor de opvolging van alle stappen en ingevulde voorbeelden.

   • Dit was het eindproduct van de workflow.

De twee organisaties hielden bij de uitvoering van hun taken, werkzaamheden en deliverables steeds rekening met de standaarden en goede praktijken die via het project CEST reeds uitgewerkt werden.

Partners

PACKED (nu meemoo) voerde zijn taken uit in samenwerking met eDAVID.

Naast FARO werkten we samen met onderstaande projectpartners:

• IBBT, projectcoördinator (nu imec)

• BAM - Instituut voor Beeldende, Audiovisuele en Mediakunst (nu Kunstenpunt)

• Inuits bvba

• EduCentrum vzw (nu: KlasCement)

• Krimson bvba

• Porthus (Zemblaz nv)

• Universiteitsbibliotheek UGent

• VTi Vlaams Theater Instituut (nu Kunstenpunt)