Digitaliseringsprojecten in stroomversnelling na goedkeuring relanceplan

21 mei 2021

Om de heropstart van de cultuursector in deze crisistijden te ondersteunen maakt de Vlaamse Regering een aanzienlijke som vrij. Het relanceplan voor de digitalisering van collecties werd goedgekeurd voor een totale som van 5 miljoen euro. Iets meer dan de helft daarvan is voorbehouden voor een nieuw digitaliseringsproject gecoördineerd door meemoo. Dat is goed nieuws voor de sector: door deze eenmalige financiële boost komen vier concrete initiatieven in een stroomversnelling.

De toegewezen middelen, samen goed voor 2,7 miljoen euro, worden de komende twee jaar benut om vier lijnen te realiseren. Samen met verschillende partners uit het culturele veld zetten we onze schouders onder de volgende projecten:

Lijn 1: kranten

De Vlaamse archieven bevatten een grote hoeveelheid aan kwetsbare kranten. In samenwerking met de Vlaamse Erfgoedbibliotheken en een aantal collectiebeherende organisaties willen we deze belangrijke (historische) informatiebronnen redden. Dit doen we op grote schaal: tegen het einde van 2023 plannen we de massadigitalisering van ten minste 630.000 krantenpagina’s.

Deze inspanningen komen niet alleen de duurzame bewaring maar ook de toegankelijkheid voor onderzoekers en het brede publiek ten goede. Door middel van tekstherkenning (OCR) wordt het bovendien mogelijk om de gedigitaliseerde kranten vlot te doorzoeken.

Lijn 2: foto

Glasplaten zijn van groot historisch belang en blijken in grote getale aanwezig in de archieven van Vlaamse erfgoedinstellingen. Omdat ze erg kwetsbaar en moeilijk toegankelijk zijn, dringt de digitalisering van deze dragers zich op. We willen circa 170.000 glasplaten digitaal veiligstellen en duurzaam bewaren. Hierdoor wordt de toegankelijkheid van deze collecties geoptimaliseerd en wordt hergebruik gestimuleerd.

Ook op de planning? De uitbreiding van de bestaande Kenjedrager-tool naar fotomateriaal. Via deze laagdrempelige tool kunnen zowel professionele foto-erfgoedbeheerders als particulieren hun fotomateriaal correct identificeren in functie van digitalisering. Bovendien kunnen ze er handige tips en advies over de bewaring en digitalisering van hun fotocollecties oppikken.

Lijn 3: topstukken

Van naar schatting de helft van de items op de Vlaamse Topstukkenlijst bestaat momenteel geen kwalitatieve digitale reproductie. We maken een inhaalbeweging en zetten in op de realisatie van hoogwaardige fotografische reproducties van 2D-materiaal, 3D-objecten en manuscripten. Een beperkte selectie van absolute topwerken wordt vastgelegd met behulp van gigapixelfotografie. De foto’s worden vervolgens ontsloten via artinflanders.be en krijgen, waar mogelijk, de publiekdomeinstatus toegekend.

Lijn 4: metadata

Het leeuwendeel van het materiaal in het meemoo-archiefsysteem is momenteel nog niet voldoende beschreven. Om de doorzoekbaarheid van dit materiaal te verbeteren en het hergebruik ervan te stimuleren, is de uitbreiding van de metadata essentieel. Omdat manueel metadateren een enorm tijdrovende klus is, zetten we in op een automatisch beschrijvingsproces. Met behulp van technieken als spraakherkenning en gezichtsdetectie kunnen we grote sprongen maken om de lacunes aan te vullen.

Hoe we tot de selectie van deze vier lijnen kwamen

De afbakening van de vier lijnen gebeurde steeds met de volgende doelstellingen en randvoorwaarden voor ogen:

  • Een breedgedragen impact: door samen te werken met partners uit het brede cultuurlandschap hebben de resultaten een positieve impact op een brede groep van organisaties en gebruikers.

  • Een gecoördineerde aanpak: door ons toe te leggen op een beperkt aantal lijnen die centraal gecoördineerd worden, garanderen we kwaliteit en eenvormigheid.

  • De langetermijnimpact: de relancemiddelen zorgen voor een eenmalige versnelling, maar de resultaten zijn gericht op de lange termijn.

  • De haalbaarheid: we bewaken het beschikbare budget en houden de inspanningen beheersbaar door ze te spreiden in de tijd en over verschillende partners.

  • Een end-to-end-visie: we zien het digitaliseren niet als een eenmalige of losstaande actie, maar als deel van een grotere keten.

Deel van een breder relanceplan

Het hele relanceplan collectiedigitalisering betreft een bedrag van 5 miljoen euro. Naast het hierboven beschreven project wordt er ook een extra oproep gelanceerd voor de inhaalbeweging digitale collectieregistratie en spelen we een rol in het traject van de Vlaamse erfgoeddatabanken en de Digisprong van het onderwijs.

We halen de pagina op, even geduld...